1 marca 2022 r. w Brukseli złożono wniosek o przyznanie Ukrainie statusu kraju kandydującego do Unii Europejskiej. Parlament Europejski zdążył podjąć już rezolucję, czyli wspólną uchwałę co do m.in. natychmiastowego udzielenia naszemu sąsiadowi tego statusu. Ostateczną decyzję podejmie Rada Europejska, czyli przywódcy 27 państw członkowskich.
Co dalej?
W przypadku pozytywnej decyzji RE, Ukraina zostanie bezpośrednim kandydatem do członkostwa w Unii Europejskiej.
Kandydatem może zostać każde państwo, które znajduje się na terenie kontynentu europejskiego i szanuje najważniejsze wartości Unii Europejskiej: w tym poszanowanie praw ludzkich czy równości kobiet i mężczyzn.
Do tej pory, Ukraina była państwem stowarzyszonym z Unią Europejską tzn. prowadziła z nią dwustronne stosunki.
W lipcu 2017 r. Rada UE w imieniu Unii zawarła z Ukrainą umowę, która miała na celu propagować głębsze więzi polityczne, ściślejsze relacje gospodarcze i poszanowanie wspólnych wartości.
Pierwsza integracja miała jednak miejsce już wcześniej – od stycznia 2016 r. Ukraina jest członkiem unijnej strefy wolnego handlu. To wszystko miało przygotować Ukrainę do formalnego ubiegania się o członkostwo w UE - władze planowały złożyć wniosek o „kandydaturę” w 2024 r. z myślą o członkostwie już w latach 30 XXI w.
Haniebny atak Rosji na Ukrainę przyspieszył decyzję ukraińskich władz o dołączeniu do UE.
Jak Unia wspiera kraje kandydujące?
Państwa kandydujące zazwyczaj otrzymują pomoc finansową z Unii, która ma pomóc zmniejszyć dystans gospodarczy między kandydatem a innymi państwami członkowskimi.
Został przygotowany do tego specjalny budżet – Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA). Dzięki IPA Unia Europejska od 2007 r. buduje pozytywne zmiany w regionach kandydatów i wspiera ich pod względem technicznym i finansowym w procesie przystąpienia do wspólnoty. Na okres 2021-2027 pula budżetowa IPA III wynosi 14,162 mld EURO. Jest to wzrost w porównaniu do poprzedniej perspektywy finansowej 2014-2020 – tam pula wynosiła 12,8 mld EURO.
Beneficjentami IPA do tej pory zostały kraje obecnie kandydujące do bycia członkiem UE – Albania, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia i Turcja. Z funduszy skorzystali także potencjalni kandydaci – Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo.
Stając się oficjalnie państwem kandydującym, Ukraina będzie mogła liczyć na fundusze z budżetu IPA, ale na tym nie skończy się unijna pomoc dla naszego sąsiada. Już na początku lutego 2022 r. UE przekazała 1,2 mld EUR na wsparcie stabilności w Ukrainie. W obliczu wojny władze Unii deklarują się do przekazania 450 mld EUR pakietu wsparcia na uzbrojenie ofensywne ukraińskiej armii. oraz kolejnych 50 mln EUR na wsparcie zasobów nieofensywnych.
Państwa członkowskie, instytucja Unii Europejskiej jak i cały świat jednoczą się razem z Ukrainą w obliczu tych tragicznych wydarzeń. Normalnie, po przyznaniu statusu „kandydata” Ukraina musiałaby przejść przez proces nawet kilkuletnich negocjacji. W obliczu haniebnej agresji Rosji na naszego sąsiada to wszystko może ulec przyspieszeniu.
Eksperci podkreślają jednak, że proces przyjmowania państw do UE jest bardzo czasochłonny i nie ma na to szybszego rozwiązania. W krótszym czasie można zaakceptować kandydaturę Ukrainy do członkostwa, jednak i ten proces wymaga czasu. Możliwe, że Unia podejmie decyzję, która do tej pory nie miała miejsca.